แนวทางพินิจ “ปัสสาวะ” สัญญาณอันตราย “โรคไต”

[Likbmkku]

ไม่ใช่เรื่องแปลกที่ในวันหนึ่ง ร่างกายของพวกเราๆจึงควรเผชิญกับลักษณะการเจ็บป่วยไข้ ซึ่งขั้นต่ำก็โชคดีที่หลายๆอาการมักมีสัญญาณเตือนที่ค่อนข้างจะแจ่มกระจ่าง เพื่อแจ้งให้เรารีบรักษาหรือดูแลตัวเองโดยเร่งด่วน

แต่ก็ไม่ใช่ทุกโรคหรืออาการป่วย ที่จะส่งสัญญาณได้ชัดเจนแล้วก็ทันการต่อการดูแลรักษา โดยยิ่งไปกว่านั้นหนึ่งในอาการที่ดินการแพทย์ยกให้เป็น "คนร้ายเงียบ" อย่าง "โรคไต" อีกทั้ง 2 จำพวกอาการที่พบได้บ่อยสุดเป็น"ไตวายเฉียบพลัน" แล้วก็ "ไตวายเรื้อรัง" ที่กว่าคนไข้จะรู้ตัว ประสิทธิภาพของไตก็บางทีอาจถดถอยไปมากกว่า 70% จนกระทั่งทำให้เกิดผลเสียต่อสถาพทางร่างกายอย่างแก้ไขคืนมาไม่ได้

ด้วยความเป็นอวัยวะสำคัญที่แบกรับหน้าที่กรองของเสียออกมาจากร่างกาย ทำให้เมื่อไตกำเนิดปัญหา สมรรถนะในการจัดการกับของเสียจึงจะน้อยลง โดยที่เห็นกระจ่างที่สุดคงจะไม่พ้นของเหลวที่ถูกขับออกมา อย่าง "เยี่ยว" ไม่ว่าจะจำนวนที่น้อยลง หรือสีที่เปลี่ยนไปจากปกติ แม้กระนั้นในอีกมุมหนึ่ง การเปลี่ยนแปลงของปัสสาวะนี้ ก็นับเป็นจุดพินิจบ่งบอกลักษณะโรคไตได้ดีที่สุดเหมือนกัน

แนวทางพินิจ "ปัสสาวะ" สัญญาณอันตราย "โรคไต"
โรคไตวายเฉียบพลัน
จำนวนเยี่ยวที่น้อยหรือมีสีไม่ปกติ มีสีน้ำล้างเนื้อ มักตรวจพบกับค่าความดันโลหิตที่สูงผิดปกติ
เยี่ยวที่น้อยมาก แต่ไม่มีความไม่ปกติ เว้นเสียแต่ถ้าตรวจพบเม็ดเลือดแดงและก็โปรตีนไข่ขาวคละเคล้าออกมาด้วย
คนป่วยอาจจะมีอาการร่วมคืออิดโรยง่าย รู้สึกหวิวๆหัวใจเต้นผิดจังหวะ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร อาเจียนอ้วก มีลักษณะอาการบวมน้ำหรือขาดน้ำ-อย่างใดอย่างหนึ่ง มักมีสาเหตุจากการเกิดภาวะช็อกจากการเสียน้ำหรือเลือดจำนวนมาก มีการติดเชื้อในกระแสเลือดอย่างรุนแรง ได้รับสารพิษหรือผลข้างเคียงจากยา จนกระทั่งทำให้ไตสูญเสียการทำงานอย่างรวดเร็ว ภายในเวลาเป็นชั่วโมง เป็นวัน หรือเป็นอาทิตย์

โรคไตวายเรื้อรัง
สิ่งที่ทำให้เกิดโรคเกิดจากภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆเป็นต้นว่า โรคไตที่เกิดจากเบาหวาน ภาวะความดันโลหิตสูง หรือโรคเกาต์ ความน่าขนลุกของโรคนี้เป็นอาการที่ไม่แสดงความเปลี่ยนไปจากปกติจนกระทั่งแนวทางการทำงานของไตจะลดน้อยลงเหลือจำนวนร้อยละ 25 หรือ 1 ใน 4 ของคนปกติ ผู้ป่วยจึงเริ่มมีลักษณะเหนื่อย เหนื่อย ไม่อยากอาหาร อ้วกอาเจียน ตัวบวม กดบุ๋ม คันเรียกตัว ซึ่งถ้าการทำงานของไตลดลงเหลือต่ำลงยิ่งกว่าร้อยละ 10 คนป่วยจะมีลักษณะเหล่านี้แสดงออกมากระจ่างแจ้งทุกราย พร้อมๆกับเนื้อไตที่ถูกทำลายไปทีละเล็กทีละน้อยตรงเวลาแรมเดือน นานเป็นปีๆ

อาการที่ดูได้จากปัสสาวะ
นายแพทย์น๊อต เตชะวัฒนวรรณา หมอผู้ชำนาญการด้านอายุรศาสตร์โรคไต โรงหมอพระรามเก้า ให้ข้อมูลว่า

คนไข้ที่มีไตวายระยะเริ่มแรก ในตอนค่ำจะฉี่บ่อยและมีสีจาง
กระทั่งที่สุดเมื่อรูปแบบการทำงานของไตเสื่อมลงหรือไตวาย คนไข้จะมีปัสสาวะออกน้อยมาก
ถ้าเกิดหลักการทำงานของไตลดเหลือเพียงแค่จำนวนร้อยละ 25 ผู้เจ็บป่วยจะมีอาการภายนอกให้มองเห็นเป็น ผิวหนังซีด แห้งคัน มีจ้ำเลือดเกิดขึ้นง่าย เป็นแผลหายช้า หรืออาจมีผิวหนังเป็นสะเก็ดคล้ำกว่าธรรมดา บางรายอาจผ่ายผอมเนื่องด้วยน้ำหนักที่ลดน้อยลง ในทางตรงกันข้ามโรคไตบางประเภทอาจส่งผลให้ผู้เจ็บป่วยตัวบวม-ขาบวม ร่วมกับมีน้ำหนักที่เพิ่มขึ้น

ความย่ำแย่ที่เกิดกับผู้ป่วยไตวายจะมีขึ้นทั่วร่างกาย ไม่ว่าจะระบบทางเดินอาหาร ระบบกระดูกที่ไตสูญเสียหน้าที่สังเคราะห์วิตามินดี มีผลให้แคลเซียมในเลือดต่ำ เกิดภาวะกระดูกพรุน แตกหักง่าย ภูมิคุ้มกันโรคที่ลดลดน้อยลง เป็นต้นเหตุให้ติดโรคได้ง่าย ทั้งยังอาการบวมจากโรคไตยังส่งผลให้ระบบหัวใจปฏิบัติงานไม่ไหว เกิดอาการอ่อนเพลียง่าย หายใจลำบาก ความดันโลหิตสูง หรือฮอร์โมนปฏิบัติงานไม่ดีเหมือนปกติหลายด้าน จนถึงมีผลถึงการผลิตฮอร์โมนไปกระตุ้นไขกระดูกให้สร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อยลง ทำให้โลหิตจาง รูปแบบการทำงานของเกล็ดเลือดเปลี่ยนไปจากปกติ เป็นต้นเหตุให้มีเลือดออกง่าย เลือดไหลไม่หยุด และก็มีจ้ำเลือดขึ้นเรียกตัวได้ง่าย

โรคไตวายยังส่งผลต่อระบบประสาท สมอง และก็กล้ามเนื้อ ที่จะกำเนิดอาการปลายประสาทเสื่อมกับคนไข้ ทำให้มือเท้าชา กล้ามกระตุก อ่อนแรง เป็นตะคริว และก็ยังทำให้ขาดสมาธิ ไม่อาจจะคิดแล้วก็จำได้เหมือนปกติ ซึ่งถ้าหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที คนเจ็บก็อาจมีอาการชักสลบ ...หรือจนกระทั่งขั้นเสียชีวิต ไม่ต่างอะไรจากการมี "ฆาตกรเงียบ" อยู่ในร่างกาย

นอกเหนือจากการดูความผิดปกติจากปัสสาวะแล้ว การวิเคราะห์โรคไตในปัจจุบันยังมีการพัฒนา กระทั่งตรวจดูได้ละเอียด ทราบได้เร็ว รวมทั้งช่วยทำให้การรักษาเกิดขึ้นอย่างทันเวลา เริ่มที่

กระบวนการตรวจฉี่ ถ้าฉี่จะมีโปรตีนไข่ขาวแล้วก็เม็ดเลือดแดงปะปนมา เป็นการแสดงถึงสภาวะที่เปลี่ยนไปจากปกติของไต
แนวทางการตรวจเลือด ซึ่งหากไตมีภาวการณ์ผิดปกติ จะพบจำนวนของไนโตรเจน กรดยูริก (Blood Nitrogen Urea: BUN) และครีเอตินิน (Creatinine: Cr) ที่เป็นของเสียจากกล้ามเนื้อ ตกค้างในเลือดสูงขึ้นมากยิ่งกว่าปกติ หลังจากนั้นก็เลยนำเลือดที่ได้มาใช้ในลัษณะของการประมาณคุณค่าการทำงานของไต (Glomerular Filtration Rate: GFR) ต่อไป
ขั้นตอนการตรวจอัลตราซาวด์ (Ultrasound) รวมทั้งการเอกซเรย์ด้วยคอมพิวเตอร์ (CT Scan) ร่วมกับการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ ซึ่งจะทราบได้ทันทีถ้าเกิดเกิดความแปลกขึ้นที่ไต หรือระบบทางเดินฉี่
โรคไตแต่ละชนิดย่อมมีลักษณะ รวมทั้งอาการแสดงที่แตกต่างออกไป แต่ว่ากับโรคอย่างไตวายเรื้อรังนั้น ลักษณะอาการจะอยู่ในกรุ๊ปที่หลบซ่อนเร้น ค่อยๆกำเริบเสิบสานโดยไม่มีการแสดงอาการ บางครั้งแฝงมาพร้อมกับโรคอื่น บางครั้งตรวจเจอได้โดยบังเอิญ แนวทางการที่จะรู้เท่าทันถึงตัวโรคได้ มีแค่การหมั่นพิจารณาอาการ แล้วก็พบแพทย์ตรวจร่างกายเป็นประจำทุกปี เพื่อเป็นการป้องกันและยังเป็นการไม่ให้โรคร้ายนี้กัดรับประทานเนื้อไต ...จนกระทั่งสายเกินจะแก้

อ่านบทความอื่น 

• https://healthyfoods.in.th
  
• https://athletic.in.th
  
• https://vigorous.in.th
  
• https://aglow.in.th
  
• https://radiant.in.th